Ηνέα επίτροπος Ισότητας των Φύλων Τζόζη Χριστοδούλου είχε αυτήν την εβδομάδα τις πρώτες επαφές για την εξάλειψη του χάσματος σε μισθούς και συντάξεις. Η κ. Χριστοδούλου σε δηλώσεις της υπογράμμισε ότι «το στοίχημα είναι οι παράλληλες, οριζόντιες και ολιστικές δράσεις και όχι οι αποσπασματικές, με στόχο την καλλιέργεια και την εμπέδωση έμφυλης κουλτούρας». Μάλιστα, σε ερώτηση για τις προτεραιότητες του γραφείου ώστε να περιοριστούν φαινόμενα ανισότητας λόγω φύλου, τόσο στην εργασία όσο και σε άλλους χώρους, η επίτροπος αναφέρθηκε ιδιαίτερα στις επαφές που έχουν ξεκινήσει ήδη με τον υπουργό Εργασίας όσον αφορά το χάσμα αμοιβών και συντάξεων. «Ένας από τους στόχους του προγράμματος διακυβέρνησης του Προέδρου της Δημοκρατίας είναι να εργαστούμε προς αυτήν την κατεύθυνση, σε στενή συνεργασία με τον υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και φυσικά με όλους τους κοινωνικούς εταίρους», είπε, και πρόσθεσε ότι «με τον υπουργό Εργασίας έχουμε ήδη επεξεργαστεί και λύσεις προς εξάλειψη του έμφυλου χάσματος στις συντάξεις, και είναι ένα μέτρο που θα εξετάσουμε προς την εφαρμογή του». Πιο συγκεκριμένα, όπως ανέφερε, στόχος είναι η ενίσχυση και αναβάθμιση του ρόλου των αρμόδιων επιθεωρητών και λειτουργών του Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων για τον καλύτερο χειρισμό καταγγελιών, αλλά και αυτεπάγγελτων επιθεωρήσεων που αφορούν την έμφυλη εργασία και την ίση αμοιβή.
Μικρά βήματα
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που δημοσίευσε η Eurostat, τα τελευταία δέκα χρόνια η διαφορά μεταξύ των φύλων όσον αφορά το διάμεσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται κοντά στο 5%. Σε απόλυτους αριθμούς, το 2021 η διάμεση τιμή του εισοδήματος (η τιμή δηλαδή των εισοδημάτων που βρίσκεται στη μέση της κατάταξης κατά σειρά μεγέθους όσων καταγράφηκαν) για τους άντρες βρισκόταν στα 18.774 ευρώ, σχεδόν 800 ευρώ περισσότερα από τη διάμεση τιμή για τις γυναίκες (17.972 ευρώ). Τονίζεται ότι στην Κύπρο καταγράφεται το έκτο συνολικά υψηλότερο χάσμα στο εισόδημα μεταξύ των φύλων τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές, λίγο πιο πάνω από το 6%. Παρ' όλα αυτά, αξίζει να επισημανθεί ότι η διαφορά μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών είναι σχετικά μικρή, με τις αστικές περιοχές να καταγράφουν ελαφρώς μεγαλύτερο ποσοστό.
Με απλούς αριθμούς
Οι αριθμοί και τα ποσοστά μιλάνε από μόνα τους. Οι γυναίκες στην Ευρωπαϊκή Ένωση κερδίζουν περίπου 15% λιγότερα ανά ώρα εργασίας από τους άνδρες. Υπάρχουν, όμως, σημαντικές διαφορές μεταξύ κρατών μελών. Για παράδειγμα, η μεγαλύτερη διαφορά αμοιβών σημειώθηκε στην Εσθονία (23%), ενώ το μικρότερο μισθολογικό χάσμα συναντάται στη Ρουμανία (3%). Στην Ελλάδα η διαφορά ανέρχεται στο 12,5% ενώ στην Κύπρο στο 13,7%. Αυτό το οποίο πρέπει ωστόσο να επισημανθεί είναι ότι ένα μικρότερο μισθολογικό χάσμα δεν συνεπάγεται κατ' ανάγκη μεγαλύτερη ισότητα των φύλων και αυτό γιατί σε ορισμένα κράτη μέλη τα μειωμένα μισθολογικά χάσματα συνδέονται με τη χαμηλότερη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας. Κατ' αντιστοιχία, τα μεγαλύτερα μισθολογικά χάσματα τείνουν να σχετίζονται με τα υψηλά ποσοστά γυναικών που εργάζονται σε θέσεις μερικής απασχόλησης ή με τη συγκέντρωσή τους σε περιορισμένο αριθμό επαγγελμάτων.
Στην αγορά εργασίας
Η ερμηνεία των αριθμών δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται και αυτό γιατί είναι πάρα πολλοί οι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Παρότι περισσότερες γυναίκες ολοκληρώνουν σπουδές ανώτατης εκπαίδευσης, λιγότερες αποτελούν μέρος του εργατικού δυναμικού. Μάλιστα, σχεδόν το 30% των γυναικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση εργάζεται σε θέσεις μερικής απασχόλησης, ενώ είναι πολύ πιθανότερο να διακόψουν τη σταδιοδρομία τους για να φροντίσουν τα παιδιά ή τους συγγενείς τους. Παράλληλα, έχει παρατηρηθεί ότι η διαφορά αμοιβών μεταξύ των φύλων διευρύνεται με την ηλικία -κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής σταδιοδρομίας και με την αύξηση των οικογενειακών απαιτήσεων-, ενώ παραμένει σχετικά χαμηλό όταν οι γυναίκες εισέρχονται στην αγορά εργασίας. Το μισθολογικό χάσμα διαφέρει επίσης από τομέα σε τομέα. Άλλωστε υπενθυμίζεται ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης του 2017, το χάσμα ήταν μεγαλύτερο στον ιδιωτικό τομέα απ' ό,τι στον δημόσιο στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Συνταξιοδοτικές διαφορές
Με λιγότερα χρήματα διαθέσιμα για αποταμίευση και επένδυση, τα χάσματα αυτά συσσωρεύονται και οι γυναίκες αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας. Υπενθυμίζεται άλλωστε ότι το 2018 οι γυναίκες ηλικίας 65 ετών και άνω έλαβαν συντάξεις που ήταν κατά 30% χαμηλότερες σε σχέση με αυτές των ανδρών. Η κατάσταση βέβαια διαφέρει από χώρα σε χώρα, με το συνταξιοδοτικό χάσμα να αγγίζει το 43% στο Λουξεμβούργο, το 38% στη δική μας Κύπρο, και το 25% στην Ελλάδα, όπου το συνταξιοδοτικό χάσμα μειώθηκε κατά 12% σε σχέση με το 2010.
Σε κατώτερες θέσεις
Μια σημαντική αιτία του μισθολογικού χάσματος είναι η υπερεκπροσώπηση των γυναικών σε σχετικά χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, όπως είναι ο τομέας των πωλήσεων και της εκπαίδευσης. Σε ορισμένους δε τομείς εργασίας, όπως είναι η επιστήμη ή η τεχνολογία, το ποσοστό απασχόλησης ανδρών είναι πολύ υψηλότερο από το αντίστοιχο των γυναικών. Σημειώνεται ότι το 2018 στην Ευρωπαϊκή Ένωση, για παράδειγμα, το 59% των ανδρών εργάζονταν, κατά μέσο όρο, ως επιστήμονες και μηχανικοί, σε σύγκριση με το 41% των γυναικών. Μάλιστα, οι γυναίκες κατέχουν μόνο το 33% των ηγετικών θέσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και εδώ είναι που γεννιούνται τα πολλά ερωτηματικά για το πώς γίνεται ενώ οι γυναίκες έχουν υψηλότερα ποσοστά ολοκλήρωσης σπουδών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση τελικώς να κατέχουν μόνο το 1/3 των ηγετικών θέσεων της ευρωπαϊκής αγοράς.
